NAFAKA BORCUNU ÖDEMEME SUÇU

‘’Nafaka borcunun ödenmemesi halinde ne olur?’’, ‘’ Nafaka borcunu ödememenin yaptırımı nedir ?’’ gibi sorularla sık sık karşılaşmaktayız.

Nafaka borcunun ihlali halinde verilecek ceza İcra İflas Kanunu’nun 344. Maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir;

‘’ Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir. Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir. ‘’

Nafaka Borcunu Ödememe Suçunun Oluşabilmesi İçin Gerekli Unsurlar Nelerdir

 Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin  2021/6079 esas, 2021/7056 karar, 29.06.2021 karar tarihli kararı‘’…. Dosya kapsamına göre, Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 19/04/2005 tarihli ve 2005/17-7 esas, 2005/37 sayılı kararında belirtildiği üzere, 5358 sayılı Kanun’la değişik 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 344. maddesinde düzenlenen ve şikâyete tabi bulunan nafaka hükmüne uymamak suçunun oluşabilmesi için, nafaka ödemesinin kesinleşmiş bir mahkeme kararına dayanması, aylık nafakanın tahsili için icra takibine başlanılmış ve icra emrinin borçlu- sanığa tebliğ edilmiş olması, borçlunun ilamda yazılı ödeme koşullarına uymaması, aylık nafakaya hükmedilmesi halinde icra emrinin tebliği ile şikayet tarihi arasında işlemiş en az bir aylık cari nafaka borcunun bulunması, borçlu-sanık tarafından nafakanın kaldırılması veya azaltılması hususunda açılmış bir davanın bulunmaması, dava açılmış ise sonuçlanmış olması ve şikayet hakkının suçun işlendiğinin öğrenilmesinden itibaren 3 ay ve her halde işlenmesinden itibaren 1 yıl içinde kullanılması gerekmesi…’’ şeklinde olup bu suçun oluşması için gereken şartlar belirtilmiştir.

Bu suçun oluşması için şu unsurların birlikte gerçekleşmesi gerekir;

1. Nafaka Alacağına ilişkin Bir İlam Olmalı ve Bu İlama Dayanılarak İcra Takibi Başlatılmış Olmalıdır.

İcra İflas Kanunu’na göre bu suçun oluşması için gerek yukarıda yer verdiğimiz gerekse de diğer Yargıtay kararlarının birçoğunda nafaka alacağına ilişkin kesinleşmiş bir  ilam olması ve bu ilama dayanılarak icra takibi başlatılmış olması gerektiğini belirtilmiştir.[1]

Burada önem arz eden ve tartışmalı olan husus takip başlatılan ilamın kesinleşmiş olmasının gerekip gerekmediğidir. Doktrindeki çoğunluktaki görüş borçlunun yerine getirmediği nafakaya ilişkin kararın “nafaka ilamı” olabileceği gibi “nafakaya ilişkin ara karar’’ da olabileceği şeklindedir. Ancak Yargıtay birçok kararında ‘’Nafakaya ilişkin kesinleşmiş bir ilama dayalı icra takibinin başlatılmış olması gerektiğini vurgulamıştır.

Ancak belirtmek gerekir ki İcra İflas Kanunu 344. Maddesinde nafaka kararını yerine getirmeyen borçlunun cezalandıracağını düzenlediğinden  “sözleşme ile taahhüt edilen” nafaka borcunu ödememek, bu maddeye göre suç teşkil etmez.

2-“Nafaka İlamı“ İcraya Konulmuş Ve Borçluya “İcra Emri“ Gönderilmiş Olmalıdır.

• Nafaka borçlusu, “icra emrini” ya da “ödeme emrini” aldıktan sonra işleyen nafaka borcunu ödemezse, bu eylemi suç sayılır.
• “İcra emrinin (ödeme emrinin) tebliǧi ile şikayet tarihi arasında” işlemiş ve ödenmemiş en az bir aylık-nafaka borcunun bulunması halinde nafaka borcunu ödememe suçu oluşur.
• Ödenmemesi suç teşkil eden nafaka, “icra emrinin tebliğinden sonra işleyecek olan” nafakadır. Bundan önceki döneme ait birikmiş (işlemiş) nafakaları ödememek bunlar adi alacak niteliğinde olduğundan “suç” teşkil etmez.

• Şikâyet tarihinde nafaka dosyası işlemden kaldırılmış durumda ise, nafaka borcunu ödememe suçu oluşmaz. Ancak, takipten düşmüş dosyadan gönderilecek yenileme bildirisi ile şikâyet tarihi arasında işlemiş ve ödenmemiş nafaka borcu bulunursa, bu borcu ödememek suç sayılır.

Birikmiş nafaka borcununun ödenmemesinin suç oluşturmayacağına ilişkin Yargıtay 16. Hukuk Dairesi’nin 2010/4819 E. 2010/5766 K. sayılı kararı şu şekildedir“Somut olayda; borçlu hakkında Kastamonu İkinci İcra Müdürlüğü`nün 2009/2015 Esas sayılı dosyası ile yapılan takipte, borçluya çıkarılan ödeme emrinde birikmiş nafaka alacağının ödenmesi istenmekte olup, aylık nafaka alacağının tahsili yönünde bir talep bulunmaması karşısında, ödeme emrinin tebliğ edildiği tarihe dek birikmiş nafaka alacağı adi alacak hükmünde olduğundan, bu nitelikte nafaka alacağını ödememek nafaka borcunu ödememe suçunu oluşturmayacağından itirazın reddi yerine kabulüne karar verilmesi isabetsizdir’’

Birikmiş nafaka geriye yönelik olarak 10 yıllık zamanaşımına tabidir. 10 yıllık geçmişdönem nafaka alacağı icraya başvuru yolu ile tahsil edilebilir. Ancak birikmiş nafaka alacağı için hapis cezası uygulanmaz. Birikmiş nafaka alacağı adi alacak niteliğinde olduğu için öncelikli alacak değildir.

Kaanatimce birikmiş nafaka borcunu ödememek suç teşkil etmediğinden, birikmiş nafaka borçlarıyla birlikte aylık nafaka borcunun ödenmemesi nedeniyle yapılacak suç duyurusu için, cari nafaka borcuna ilişkin ödeme emrinin borçluya tebliğ edilmesi ve ödeme emrinin tebliğinden itibaren 1 ay geçmesi gerekmektedir.

3-Nafaka Borcundan Dolayı Mahkumiyet Kararı Verilebilmesi İçin İcra Emrinin Borçluya Tebliğ Edilmiş Olması Gerekir.

• İcra emrinin borçlu sanığa tebliğ edilmelidir. İcra ve İflas Kanunu’nun cezaya ilişkin hükümlerinin uygulanabilmesi için, Ceza Hukuku açısından ve cezaların şahsiliği prensibinin bir gereği olarak öncelikle icra emrinin borçlu sanığa tebliğ edilmesi gerektiğidir. . Nitekim konuya ilişkin Yargıtay 16. Hukuk Dairesi’nin 2011/6583 esas, 2011/8833 karar,13.12.2011 tarihli kararı şu şekildedir;

‘’…İcra ve İflas Kanunu’nun cezaya ilişkin hükümlerinin uygulanabilmesi için, Ceza Hukuku açısından ve cezaların şahsiliği prensibinin bir gereği olarak öncelikle icra emrinin borçlu sanığa tebliğinin gerekmesi karşısında, Adıyaman/Gölbaşı İcra Müdürlüğü’nün 2010/1365 sayılı dosyasında yalnızca borçlu sanık vekiline icra emrinin tebliği ile yetinildiği gözetilmeden, sanığın nafaka hükümlerine uymamak suçundan 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 344/1. maddesi uyarınca mahkumiyetine karar verilmesinin yasaya aykırı olması nedeniyle itirazın kabulü yerine reddine karar verilmesi isabetsizdir.’’ Şeklindedir

4-Cezanın Ortadan Kaldırılmasını Gerektiren Nedenler Bulun- mamalıdır.

Borçlu hakkında, “nafaka borcunu ödememe” suçundan dolayı ceza verilebilmesi için, “nafakanın kaldırılması veya azaltılması” hususunda bir davanın açılmamış olması veya böyle bir dava açılmış olsa bile, (icra ceza mahkemesinin) bu davada ileri sürülen sebepleri, yargılamanın ertelenmesi için yeterli bulmaması gerekir.

Nafaka Borcunu Ödememe Suçunda Şikâyet, Görevli ve Yetkili Mahkeme Vb. Özellikler

• Takibi alacaklının şikâyetine bağlıdır.
• Şikayet süresi, İİK m. 347’de öngörüldüǧü şekilde “suçun işlendiğininöğrenilmesinden itibaren üç ay ve suçun işlendiǧi tarihten itibaren bir sene”dir.
• “Nafaka borcunu ödememek” suçunda, suç tarihi “şikayetin gerçekleştiǧi tarihten geriye doǧru bir aylık nafaka alacaǧının muaccel olduğu tarih”

• Kural olarak emekli maaşına haciz konulamaz. Ancak nafaka alacakları kanunda istisna olarak belirtilmiştir. Bu sebeple nafaka alacağı için emekli maaşına haciz konulur.
• Yargıtay 8. Hukuk Dairesi’nin 2013/14404 E. 2013/12866 K. Sayılı kararına göre;  “Somut olayda borçlu aleyhine birikmiş ve devam eden aylar nafakasının tahsili amacıyla ilamlı takip başlatılmış, alacaklı vekilinin 14.11.2012 tarihli talebiyle; borçlunun birikmiş ve devam eden nafaka alacağı için emekli maaşı üzerine haciz konulması talebi üzerine, İcra Müdürlüğü’nce talep gibi işlem yapılmasına karar verilmiştir. Bu haliyle haciz birikmiş nafaka yönünden de emekli maaşının tamamı üzerine konulmuştur. Borçlu vekilinin bu işleme karşı şikayeti üzerine İcra Mahkemesi’nce, borçlunun emekli maaşında işleyen nafakanın kesilmesi ve geri kalan kısmından da birikmiş nafaka için ¼ oranında kesinti yapılmasının mümkün olduğu, icra dosyasında da bu şekilde kesinti yapıldığı gerekçesiyle şikayetin reddine karar verilmiştir. Yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler nazara alındığında ve Mahkemenin kabulünde de olduğu üzere, birikmiş nafaka için emekli maaşından ¼ oranında kesinti yapılabilir

Yetkili ve Görevi Mahkeme: İcra takibinin yapıldığı yerdeki icra ceza mahkemesi, yetkili ve görevli mahkemedir.

Suçun Cezası: IIK m. 344’de öngörülen suçun sabit görülmesi halinde, borçluya üç aya kadar tazyik hapsi verilir.

[1] Bknz. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin 2020/453 esas, 2020/1402 Karar, 18.02.2020 tarihli kararı, Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin 2020/64 Esas, 2020/770 Karar, 04.02.2020 karar tarihli kararı.

Güncel yazıların, makalelerin telif hakkı Av. Derin Özşeker’e ait olup izinsiz bir başka sitede paylaşılması, kullanılması halinde hukuki işlemlerin başlatılacağı bildirilir. Dilekçelerinizde yardım amaçlı kullanılmasına izin verilmektedir. Yazılar güncel yargıtay kararları ışığında yazılmıştır ancak her konu kendi içerisinde farklılık arz ettiği için davalarınızı avukat aracılığı ile takip etmenizi öneririz. Detaylı bilgi için 0530 434 48 48 – 0536 930 52 60 numaralarından iletişime geçebilirsiniz.