İHTİYATİ HACİZ
Para alacaklarına ilişkin olarak mevcut veya doğacak takibin sonucunun güvence altına alınması için mahkeme kararı ile borçlunun mal varlığına el konulmasını sağlayan geçici bir hukuksal korumadır.
Dava değildir, hukuksal koruma tedbiridir. Hakim tarafından verilir, davadan önce ve dava sırasında alınabilir, görevli mahkemeler genel mahkemelerdir. Tam değil yaklaşık ispat yeterlidir. Borçlunun yokluğunda verilir ancak borçlu yokluğunda verilen karara itiraz edebilir.
Yargıtayın yerleşik uygulamasına göre ihtiyati tedbir kararında açıkça ihtiyati hacizleri de kapsayacağı belirtilmedi ise icra takiplerin durdurulması yönünde verilen tedbir kararı, ihtiyati haczin infazına engel değildir.
1- Para alacağı olması gerekir. Ancak Teminat Alacakları için ihtiyati haciz kararı VERİLEMEZ. Teminat alacakları için ancak ilamsız takip yapılabilmektedir. İİK madde 42.
2- Alacak rehin ile güvence altına alınmamış olması gerekmektedir. Rehin tutarın borcun tamamını karşılamaya yetmiyorsa karşılanmayan kısım için ihtiyati haciz talep edilebilir. Rehin dışında bir teminat ile güvence altına alınanan alacak için ise ihtiyati haciz istenebilir.
3- İhtiyati haciz nedenlerinden birinin oluşması gerekmektedir. Para alacağının ödenmemesi genel nedendir. Kural ise vadesi gemiş alacaklar için ihtiyati haciz istenebilir. Borçlunun temerrüde düşürülmesi veya ona ihtar çekilmesine gerek yoktur. Müteselsil kefilde ise ihtiyati haciz kararının verilebilmesi için ihtarın sonuçsuz kalması veya açıkça ödeme güçsüzlüğü içinde olması gerekir.Burada borçlunun ifade gecikmesi tek başına yeterli değildir. İfada gecikmiş olan borçluya ihtar gönderilmesi ve onun sonuçsuz olması gerekmektedir.İİK da ise müteselsil kefile ihtar çekilmesi şart değildir. Müteselsil kefile başvurulabilmesi için asıl borçluya gidilmesi veya taşınmaz rehinine başvurulması bu yollarla alacağın alınması mümkün olmaz ise kefile gidilmesi gerekmektedir.
4- Hamilin, keşideciye ve onun lehine aval verene karşı ihtiyati haciz isteyebilmesi için bononun vadesinin gelmesi gerekli ve yeterlidir. Ancak cirantalara başvuru için keşideciye ödememe protestosu çekilmesi ve protestonun talep dilekçesine eklenmesi gerekli ve yeterlidir. Protestoun tebliğine gerek yoktur.
5- Yargıtay’a göre Finansal Kiralama, Faktoring , Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Yasası gereğince takip konusu kambiyo senedindeki alacağın bir mal veya hizmet alışından doğduğu fatura veya benzeri belgelerle belgelendirilmemişse (teşvik edilmemişse) ihtiyati haczin reddine karar verilmesi gerekir.
6- Vadesi gelmeyen alacaklar için ihtiyati haciz istenmesi için belirli koşulların varlığı aranmaktadır. Borçlunun belirli bir yerleşim yerinin olmaması, borçlunun tahhütlerinden kurtulmak amacı ile borcunu gizlemesi, kaçırması, kendisini kaçmaya hazırlanması, kaçması ya da bu amaçla alacaklarının haklarını ihlal eden hileli işlemlerde bulunması gerekmektedir. İhtiyati haciz konulur ise borç yalnız borçlu hakkında muacceliyet kazanır . Bundan sonra borçlu artık borcun vadesinin gelmediği itirazında bulunamaz. Borcun muaccel olması yalnızca borçlu yönündendir. Kefillere müşterek borçlulara karşı borç muaccel olmaz, bunlar yönünden alacak ancak vadesi gelince istenebilir.
7- İptal davasında, iptale tabi işlemlerin konusu olan mallar hakkında ihtiyati haciz istenebilir.
8- İhtiyati haciz kararı verilebilmesi için mahkemenin alacağın varlığı yönünde kanı edinmiş olması yeterlidir. Bundan anlaşılması gereken alacağın usul kurallarına göre kesin bir şekilde ispatlanması değildir.
İHTİYATİ HACİZ NASIL İSTENİR?
1* İhtiyati haciz bir dilekçe ile istenebilmektedir.İhtiyati hacize GENEL MAHKEMELEr görevlidir. İcra Mahkemeleri İHTİYATİ HACİZ kararı veremezler.Yetkili Mahkemede genel hükümler uygulanmaktadır.
Örnek: Kambiyo Senetlerine dayanan takiplerde, genel yetki kuralı uyarınca borçlunun yerleşim yerinin bulunduğu yer mahkemesinden, sözleşmenin ifa yeri olan ödeme yerindeki mahkemeden, senette ödeme yeri gösterilmemişse bononun düzenlendiği yerdeki mahkemeden, yetki sözleşmesi ile yetkili kulunan ve senette yer alan mahkemeden ihtiyati haciz isteminde bulunulabilir. Kambiyo senetlerindeki alacağın para borcu olması değerlendirilerek alacaklının yerleşim yeri mahkemesi yetkili farz edilmemelidir. Bu borç götürülecek borçlardandır.
TEMİNAT
İhtiyati hacze karar veren Mahkeme, bu kararla birlikte kural olarak alacaklıdan teminat alınmasına da karar verir. Teminatın amacı ihtiyati haciz isteyen alacaklının hacizde haksız çıktığı taktirde borçlunun ve üçüncü kişilerin bu yüzden uğrayacakları bütün zararları karşılamaktır. Teminatın tutar ve şekli HMK 87. Maddesine göre belirlenmektedir. Alacak ilama dayanıyorsa teminat alınmamakta. İlam niteliğindeyse teminat alınıp alınmayacağına mahkeme karar verir. Alacak ilama veya ilam niteliğine dayanmıyorsa belgenin niteliği ne olursa olsun mutlaka TEMİNAT alınması gerekmektedir.
İhtiyati haciz reddedilirse bu karara karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilir. Kabul edilirse borçlunun yüzüne karşı edildi ise istinaf kanun yoluna başvurabilir, eğer borçlunun yokluğunda verildi ise öncelikle itiraz kanun yoluna başvurulabilir.İtiraz üzerine verilen karara karşı istinaf kanun yoluna gidebilir.
ALCAKLI İHTİYATİ HACİZ KARARINI ALDIKTAN ON GÜN İÇİNDE KARARI VEREN MAHKEMENİN YARGI ÇEVRESİNDEKİ İCRA DAİRESİNDEN KARARI YERİNE GETİRİLMESİNİ İSTEMESİ GEREKMEKTEDİR. AKSİ HALDE İHTİYATİ HACİZ KENDİLİĞİNDEN KALKAR.
ANCAK ihtiyati haciz takip dosyası başlatıldıktan sonra istenilmişse o halde asıl takip dosyasından bu kararın infazının istenilmesi gerekmektedir.
İHTİYATİ HACİZ NETİCESİNDE
İhtiyati haciz koyduran alacaklı SATIŞ İSTEYEMEZ. Ancak ihtiyaten haczedilen malların kıymeti süratle düşüyor ya da muhafazası masraflıysa icra müdürü malların her zaman satılmasına karar verebilir.
İhtiyati haciz kararı verilirken borçlu dinlenilmemişse borçlunun dinlenilmeden verilen ihtiyati hacze karşı itiraz hakkı vardır. Ancak dinlenildiyse artık ihtiyati hacze karşı itiraz edemez, ihtiyati haciz nedeniyle menfaati ihlal edilen ihtiyati hacze itiraz edebilirler. Üçüncü kişilerin mahkemenin yetkisine itiraz etme olanağı yoktur. İhtiyati haciz kararına karşı kararı veren mahkemede itiraz edilebilmektedir. Ancak ihtiyati hacize karar verildikten sonra alacaklı, borçluya karşı dava açmışsa itiraz davanın açıldığı mahkemede yapılmalıdır.
İHTİYATİ HACİZE İTİRAZ SÜRESİ
İhtiyati haczin kararına karşı 7 gün içerisinde itiraz edilebilir. Yedi günlük süre hak düşürücü süredir. İtiraz için mahkeme tarafları duruşmaya çağırır, taraflar gelmese de dosyayı işlemden kaldırmasına karar veremez, taraflar gelmese de dosya üzerinden karar vermesi gerekir.
Takip başlamışsa haczin kaldırılmasına yönelik şikayet icra mahkemesinin görevine girer. Takip başladıktan sonra henüz kesinleşmemiş olsa bile ihtiyati hacizlerin kaldırılması başvurularında ihtiyati hacze karar veren genel mahkeme görevli değildir. Göreve ilişkin bu kural, icra takibi öncesinde alınan ihtiyati haciz kararları için geçerli olduğu gbi, icra takibi başladıktan sonra alınan ihtiyati haciz kararları için de uygulanır.
İhtiyati haciz kararının infazı istenilmiş olmakla birlikte henüz takibe geçilmemişse bu durumda teminat karşılığında ihtiyati haczin kaldırılması isteminin, ihtiyati haciz kararını veren genel mahkemeye yapılması gerekir.
Web sitesi içerisindeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Avukat Sevin Özşeker Karabudak’a ve Av. Derin Özşeker ‘e aittir. Bu web sitesindeki makale ve içeriklerin izinsiz olarak başka sev sitelerinde paylaşılması ve kullanılması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Yazılar bilgi vermek amacı ile paylaşılmakta olup konu ile ilgili avukattan ofisinden danışmanlık alınması gerekmektedir. Her konu kendi içerisinde farklıdır. Ayrıntılı bilgi için 0530 434 48 48 – 0536 930 52 60
